[Bài viết này trong dự án Khích lệ bản thân của tôi, tập hợp những con người, câu chuyện tôi khâm phục, hay để lại nhiều cảm xúc]
Shane Carruth là ai?
Với người yêu phim, đặc biệt yêu phim thể loại hại não có lẽ đã từng nghe tới cái tên này. Shane Carruth là đạo diễn Primer, bộ phim tự làm có doanh thu $424.760, gấp hơn 600 lần kinh phí $7.000 bỏ ra.
Khá ấn tượng phải không? Tuy nhiên điều ấn tượng hơn là đội ngũ làm phim:
Đạo diễn: Shane Carruth
Sản xuất: Shane Carruth
Biên kịch: Shane Carruth
Diễn viên: Shane Carruth, David Sullivan
Âm nhạc: Shane Carruth
Hiệu chỉnh: Shane Carruth
Nói về Shane Carruth không thể không nói về Primer. Tôi chọn xem Primer sau một hồi tìm phim và được gợi ý trên IMDB, bộ phim được 7.0 với hơn 60.000 bình chọn, một con số không tệ. Tôi xem phim vào gần trưa, và … chả hiểu gì, kèm theo ngủ gật gần hết nửa sau phim. Tuy nhiên, lờ mờ nhận ra đây không phải bộ phim chán, đơn giản là nó hơn thế … Và bắt đầu đi tìm thông tin phim.
Primer nói về du hành thời gian, với một loạt thế giới song song đan xen, khó hiểu. Một loạt Aaron 1, 2, 3,4, một loạt Abe 1,2,3,4 … (phải gần 10 cái). Đồng thời với kinh phí thấp, ít lời giải thích, nên việc không thể hiểu nổi Primer không có gì khó hiểu. Và tôi không phải người duy nhất, trên Quora có một loạt câu hỏi dạng: Ai có thể giải thích Primer? Có ai từng xem Primer một lần mà hiểu không? Tôi thậm chí còn nhớ, có một comment bảo rằng coi Primer và không thể hiểu nổi, anh bạn này đã thách đố các bạn của mình xem Primer lần đầu tiên và hiểu, nếu làm được anh ta sẽ trả một số tiền - chắc tầm vài trăm $. Không ai làm được.
<< P/S: ai có ý định hiểu Primer thì có thể coi hình này, tôi thấy nó dễ hiểu hơn giải thích trên Wiki >>
Nhưng bài này nói về Shane Carruth mà nhỉ? Shane Carruth là ai?
Carruth sinh năm 1972 tại Bắc Corolina. Anh học chuyên ngành Toán tại Stephen F. Austin State University. Trước khi trở thành đạo diễn Primer, Shane Carruth từng là kỹ sư thiết kế phần mềm giả lập chiến đấu, vốn được trả lương khá ổn. Không có nhiều thông tin cá nhân về Shane Carruth trên mạng. Thứ tôi tìm được nhiều nhất khắc hoạ anh là buổi phỏng vấn được lưu trên About.com. Và đọc phỏng vấn mà bắt hình rong thì Shane là một người khá thật, khiêm nhường, những câu trả lời của anh chỉ bình lặng, đi thẳng vào vấn đề, và không biết hay không rõ thì nói hẳn, chẳng hơi đâu mà đánh lạc hướng bởi những lời hoa lá cành đâu đó.
Quan trọng hơn, bị thúc giục bởi mong muốn kể những câu truyện, anh đã rủi ro lựa chọn một con đường “chẳng giống ai”, và Shane cũng có những lúc chán nản tới muốn từ bỏ (trong quá trình 2 năm hiệu đính Primer, Carruth từng 3 lần định từ bỏ). Cuối cùng, một quãng đường dài, anh tạo ra cái gì đó của riêng mình.
Làm một cái gì đó của riêng mình. Viễn cảnh đó thật là tươi đẹp, tới nỗi tôi nghĩ là làm xong rồi chết cũng yên lòng :)) .
Dưới đây là phần dịch lại vài câu trả lời tôi thấy thích trong bài pv nhắc tới ở trên ( vài đoạn tôi thấy khó hiểu nên dịch theo ý mình hiểu cho xuôi, có thể không chính xác :D ).
Anh có kỳ vọng sau khi hoàn thành Primer, anh sẽ trở lại cuộc sống bình thường của mình không?
Tôi không biết nữa. Không, tôi đoán là không. Quyết định ấy khá rủi ro. Tôi đã bỏ một công việc trả lương tốt. Tôi có thể có gia đình và chắc chắn sẽ sống khá thoải mái nếu vẫn là kỹ sư phần mềm. Nhưng tôi từ bỏ tất cả để làm phim. Tôi đoán rằng, thời gian quan trọng hơn cả tiền bạc. Sự thật là tôi đang ngày càng già đi, và nếu bộ phim không thành công, thật sự tôi không biết tiếp sau đó tôi sẽ làm gì nữa. Tôi nghĩ có thể tôi sẽ học dược hay gì đó. Nói thật là, công việc kỹ sư phần mềm không mang lại ý nghĩa nhiều cho tôi, và tôi không biết tôi đã từng làm gì nữa. Có ai 30 tuổi mà không cảm thấy mình đang lãng phí thời gian chứ?
Trở thành sinh viên dược ư?
Vâng, tôi nghĩ rằng đây là bạn có thể tránh lời bàn ra tán vào nhờ đó (cười). Bạn có 40 tuổi đi chăng nữa, nếu bạn nói bạn đang học Dược thì người ta vẫn tôn trọng bạn.
Thời điểm đó, anh không nghĩ tới việc quay lại làm kỹ sư phần mềm ư?
Viễn cảnh tốt nhất là tôi có thể kiếm sống bằng cách tạo nên các câu truyện. Nếu mọi việc không theo cách đó, nếu tôi chỉ vô tình làm một công việc liên quan tới làm phim và tôi không biết có gì đó ngoài kia thúc giục mình phải kể một câu chuyện hay, thì tôi luôn có thể lựa chọn bỏ đi. Bạn biết không? Quên tất cả những điều đó, tôi sẽ trở lại công việc kỹ sư. Nếu đó là viễn cảnh tồi tệ nhất của cuộc đời tôi, thì nó cũng không tệ quá.
Con đường trở thành nhà làm phim của anh có vẻ kỳ lạ. Đó có phải ước mơ thơ ấu của anh không?
Không phải thời thơ ấu. Tôi biết rằng tới đại học tôi mới nhận ra tầm quan trọng của những câu truyện. Những thứ là sự ẩn ý hay mỉa mai, hay bất cứ gì chúng ta có thể thấy trong các cuốn tiểu thuyết hay. Khi nhận ra điều đó, tôi dành một phần thời gian để viết truyện ngắn. Thời đó tôi còn viết nửa cuốn tiểu thuyết. Tôi từng cố viết một cuốn mà không được.
Tôi đoán rằng mọi thứ bắt đầu lớn dần từ thời đại học. Tôi chuyển qua viết kịch và thời gian ngắn sau đó tôi tự hỏi mình liêu có thể hiện thực hoá một trong những thứ này không. Tất cả bắt đầu từ thời đại học.
Có thời điểm định mệnh nào lúc anh học Đại học không?
Tôi cũng không rõ nữa. Mọi thứ cứ từ từ thôi. Nhưng tôi biết “Gasby vĩ đại” có ảnh hưởng lớn tới tôi. Tôi từng đọc nó 1 2 lần thời trung học. Sau đó năm đầu đại học tôi có đọc lại. Nhưng tôi chỉ nhận ra nó thực sự là một công trình, chứ không phải những bài tập giải trí nối liên nhau, khi tôi bị buộc phải đọc đi đọc lại và viết bài luận về nó.
Ở đó có những cấu trúc và có ý nghĩa cho tất cả những điều đó. Và tôi bắt đầu nhận thấy những ẩn dụ có ý nghĩa quan trọng. Chúng như một thứ gì đó, trở thành một phần trong văn hoá, không chỉ là thứ gì đó vô hình mà ta chỉ có thể mơ hồ cảm nhận qua kinh nghiệm, mà trở thành một phần hiện hữu của văn hoá, thứ mà lũ trẻ phải học. Nó giống như một bước mới. Đó là cách thức chúng ta phát triển tới tầm này, mà từng thế hệ không phải học lại từ đầu. Vậy nên, khi tôi bắt đầu hiểu ra điều này, tôi thay đổi quan điểm của mình. Nó làm tôi nghĩ rằng các câu chuyện rất quan trọng. Giống như bất kỳ phát minh nào, các câu chuyện là dành cho tiềm thức của chúng ta.
Anh đã làm phim với kinh phí $7.000 thật chứ?
Vâng, đúng thế đấy.
Nghe tuyệt thật đấy.
Nhưng mà, có một điều là, tôi đã phải trả giá vì điều đó. Tôi cảm thấy mình thật ngu ngốc khi cố bám lấy kinh phí ấy. Thật sự tôi nên kiếm thêm tiền cho bộ phim, như vậy thì tôi đã không phải lãng phí 1 năm cuộc đời mình. Tỷ lệ quay phim khá là chặt, 2:1. Chúng tôi chỉ quay một lần, và không chỉ thế, chúng tôi chỉ quay những cảnh mà tôi biết rằng tôi cần, với rất ít trùng lặp. Vậy nên, bạn thấy đấy, chẳng có gì phải làm lại. Với đa phần, công việc tiến triển tốt. Tôi chỉ cần hiệu đính như dự định thôi. Nhưng rồi lại có vấn đề, nếu cảnh quay bị hỏng do ống kính vô tình bị mở và tiếp xúc với ánh sáng thì sao. Hay nếu chai nước trên bàn cảnh này vừa có mà cảnh sau đã mất tiêu thì sao? Để phát hiện ra điều này có khi mất vài tuần, thậm chí vài tháng. Liệu máy quay có vô tình bị bật lên, hay có thừa vài bước chân đâu đó khong? Nó như những câu đó kỳ quặc mà để sửa thì cảm thấy mãi mà không hết.
Nghe giống ác mộng quá nhỉ
Đúng là ác mộng đấy
Anh đã từng nghĩ tới việc từ bỏ bộ phim chưa?
Tôi đã từ bỏ rồi ấy chứ. Ít nhất là 3 lần trong 2 năm. Tôi mất 2 năm để tổng hợp và lặp và làm mọi việc. Và khi ai đó hỏi tôi làm gì để kiếm sống, và tôi chẳng thể trả lời cho ra hồn, những lúc ấy tôi thực sự cảm thấy phiền lòng.
Và tôi không biết nữa, như là tôi ở trong căn hộ của mình một mình cả ngày, hiệu chỉnh những thứ tôi gọi là một bộ phim, nhưng lại chưa thực sự là một bộ phim. Vậy nên, có vài lần tôi đã bỏ cuộc và trở lại kiếm một công việc, có thể trả lời khi ai đó hỏi rằng anh đang làm gì kiếm sống vậy.
Nội dung hoàn chỉnh bài trả lời tiếng Anh.
http://movies.about.com/od/primer/a/primer102104.htm
